Πολλή γραφειοκρατεία για τους ερευνητές που αναζητούν χρηματοδότηση από την ΕΕ

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει λάβει ορισμένα μέτρα για την ενίσχυση της εκ μέρους της διαχείρισης του 7ου προγράμματος-πλαισίου έρευνας (7ο ΠΠ), σύμφωνα με νέα έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΕΣ). Ωστόσο, οι ερευνητές που αναζητούν χρηματοδότηση από το 7ο ΠΠ έρχονται αντιμέτωποι με περιττές ασυνέπειες.
Επίσης, το ΕΕΣ διαπίστωσε ότι οι διαδικασίες του 7ου ΠΠ διαρθρώνονται μεν με γνώμονα τη διασφάλιση της επένδυσης των χρηματοδοτικών πόρων σε ερευνητικές δραστηριότητες υψηλής ποιότητας, επικεντρώνονται, ωστόσο, λιγότερο στην αποδοτικότητα. Τα μεγαλύτερα οφέλη από την άποψη αυτή μπορούν να εξασφαλιστούν με την ανάπτυξη καλύτερων εργαλείων διαχείρισης των επιχορηγήσεων, την ανακατανομή των ανθρώπινων πόρων, τη μείωση του χρόνου διεκπεραίωσης και την προσαρμογή του μοντέλου δημοσιονομικού ελέγχου στον κίνδυνο σφαλμάτων.
Το 7ο ΠΠ είναι ένα από τα κύρια μέσα που διαθέτει η ΕΕ για τη χρηματοδότηση της έρευνας. Αποσκοπεί στην ενίσχυση της βιομηχανικής ανταγωνιστικότητας και την ικανοποίηση των ερευνητικών αναγκών άλλων πολιτικών της ΕΕ. Καλύπτει την περίοδο 2007-2013 και ο συνολικός προϋπολογισμός του υπερβαίνει τα 50 δισεκατομμύρια ευρώ. Το μεγαλύτερο μέρος του προϋπολογισμού αυτού δαπανάται από τις γενικές διευθύνσεις της Επιτροπής ή από τους εκτελεστικούς οργανισμούς της, υπό τη μορφή επιχορηγήσεων.
Με τον έλεγχο διαπιστώθηκε ότι η Επιτροπή εισήγαγε μια σειρά απλουστεύσεων των κανόνων συμμετοχής στο 7ο ΠΠ, καθώς και ότι, σε ορισμένες περιπτώσεις, κατάφερε να εναρμονίσει τις διατάξεις του 7ου ΠΠ με τις πρακτικές των δικαιούχων, θα χρειαστούν, ωστόσο, περαιτέρω προσπάθειες στο μέλλον. Η εκ μέρους της Επιτροπής διαχείριση του 7ου ΠΠ είναι αποτελεσματική σε τρεις τομείς, ήτοι στον σχεδιασμό των διαδικασιών, τις δραστηριότητες βελτίωσης και τις πληροφορίες διαχείρισης, και λιγότερο αποτελεσματική όσον αφορά τα εργαλεία και τους πόρους. Οι προθεσμίες διεκπεραίωσης που απαιτούνταν μέχρι τη διάθεση της επιχορήγησης έχουν μεν περιοριστεί, μειώθηκαν, ωστόσο, στους 9 μήνες μόλις το 2012. Στο πλαίσιο του ελέγχου αναδείχθηκαν ορθές πρακτικές για την περαιτέρω σύντμηση του χρόνου που απαιτείται μέχρι την επιχορήγηση. Οι έλεγχοι ποιότητας επί της επιλογής και της παρακολούθησης των έργων είναι αποτελεσματικοί. Ωστόσο, το μοντέλο δημοσιονομικού ελέγχου του 7ου ΠΠ δεν λαμβάνει δεόντως υπόψη τον κίνδυνο σφαλμάτων. Αυτό σημαίνει ότι οι ερευνητές χαμηλής επικινδυνότητας στο πλαίσιο του 7ου ΠΠ υπόκεινται σε υπερβολικά μεγάλο αριθμό ελέγχων.
«Η υψηλής ποιότητας έρευνα είναι στοιχείο καθοριστικής σημασίας για τη μακροπρόθεσμη ευημερία της Ευρώπης και η Επιτροπή κινείται σαφώς προς τη σωστή κατεύθυνση», δήλωσε ο Ladislav Balko (SK), Μέλος του ΕΕΣ και αρμόδιος για την έκθεση αυτή. «Ωστόσο, σε μια περίοδο κατά την οποία οι πιέσεις που ασκούνται επί του προϋπολογισμού της ΕΕ αυξάνονται όλο και περισσότερο, η Επιτροπή πρέπει να εξορθολογίσει τη διαχείριση του προγράμματος-πλαισίου. Εάν εφαρμόσει τις συστάσεις μας, η Επιτροπή όχι μόνο θα βελτιώσει την αποδοτικότητά της, αλλά και θα μειώσει τη διοικητική επιβάρυνση των ερευνητών συμβάλλοντας κατ' αυτό τον τρόπο στην περαιτέρω επιτυχία του προγράμματος-πλαισίου».
Η χρηματοδοτική διευκόλυνση καταμερισμού του κινδύνου και οι κοινές τεχνολογικές πρωτοβουλίες που εισήγαγε η Επιτροπή είναι σχετικά επιτυχείς. Ωστόσο, το ΕΕΣ διαπίστωσε ότι το υπερβολικά πολύπλοκο νομικό πλαίσιο δυσχεραίνει την υλοποίηση κοινών τεχνολογικών πρωτοβουλιών και η Επιτροπή δεν απέδειξε επαρκώς ότι η χρηματοδότηση που παρέχεται από τη χρηματοδοτική διευκόλυνση καταμερισμού του κινδύνου έχει ως αποτέλεσμα επενδύσεις που υπερβαίνουν σε ύψος αυτές που οι δικαιούχοι θα πραγματοποιούσαν και χωρίς δημόσιους πόρους.
Οι ειδικές εκθέσεις του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΕΣ) δημοσιεύονται καθ' όλη τη διάρκεια του έτους και παρουσιάζουν τα αποτελέσματα επιλεγμένων ελέγχων επί συγκεκριμένων τομέων του προϋπολογισμού της ΕΕ ή επί συγκεκριμένων διαχειριστικών ζητημάτων.
Στην παρούσα ειδική έκθεση (αριθ. 2/2013), με τίτλο « Είναι αποδοτική η εκ μέρους της Επιτροπής εφαρμογή του έβδομου προγράμματος-πλαισίου για την έρευνα;», το ΕΕΣ αξιολόγησε κατά πόσον η Επιτροπή διασφαλίζει την αποδοτική εφαρμογή του 7ου ΠΠ. Αντικείμενο του ελέγχου ήταν οι κανόνες συμμετοχής, οι διαδικασίες που εφαρμόζει η Επιτροπή, η δημιουργία δύο νέων μέσων, καθώς και το κατά πόσον τα επιτευχθέντα αποτελέσματα θα είναι χρήσιμα για την υπόλοιπη περίοδο ισχύος του 7ου ΠΠ, αλλά και για τη λειτουργική ανάπτυξη του επόμενου προγράμματος-πλαισίου, του «Ορίζων 2020».
Με τον έλεγχο διαπιστώθηκε ότι, κατά τη διάρκεια του 7ου ΠΠ, η Επιτροπή επέφερε σειρά αλλαγών οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα την απλούστευση των κανόνων συμμετοχής. Ειδικότερα, η προέβη με ικανοποιητικό τρόπο στον εξορθολογισμό των απαιτήσεων και τη βελτίωση των εγγράφων καθοδήγησης για τους δικαιούχους. Επίσης, σε ορισμένες περιπτώσεις, κατάφερε να εναρμονίσει τις διατάξεις του 7ου ΠΠ με τις πρακτικές των δικαιούχων, θα χρειαστούν, ωστόσο, περαιτέρω προσπάθειες στο μέλλον. Οι δικαιούχοι του 7ου ΠΠ αντιμετωπίζουν προβλήματα ασυνεπειών που αφορούν ορισμένες πτυχές των κανόνων συμμετοχής. Η σύσταση της επιτροπής αποσαφηνίσεων για την έρευνα αποτελεί βήμα προόδου προς την κατεύθυνση της εξάλειψης των εν λόγω ασυνεπειών· ωστόσο, οι μηχανισμοί για τον εντοπισμό των αποκλινουσών πρακτικών είναι ελλιπείς.
Η διαχείριση των διαδικασιών του 7ου ΠΠ από την Επιτροπή είναι αποτελεσματική σε τρεις τομείς, ήτοι στον σχεδιασμό των διαδικασιών, τις δραστηριότητες βελτίωσης και τις πληροφορίες διαχείρισης και λιγότερο αποτελεσματική όσον αφορά τα εργαλεία και τους πόρους. Τα υφιστάμενα εργαλεία δεν καθιστούν δυνατή την αποτελεσματική εφαρμογή και υπάρχουν στοιχεία τα οποία υποδηλώνουν ότι χρησιμοποιείται υπερβολικά μεγάλος αριθμός προσωπικού για την υλοποίηση ορισμένων θεματικών τομέων του ειδικού προγράμματος «Συνεργασία» εις βάρος άλλων.
Από την εκ μέρους του Συνεδρίου εξέταση της χρηματοδοτικής διευκόλυνσης καταμερισμού του κινδύνου, καθώς και των κοινών τεχνολογικών πρωτοβουλιών, προέκυψε ότι και τα δύο μέσα ανταποκρίνονται στις ανάγκες για τις οποίες δημιουργήθηκαν. Έχουν προσελκύσει επιτυχώς συγκεκριμένες ομάδες δικαιούχων, όπως οι ΜΜΕ. Ωστόσο, το υπερβολικά πολύπλοκο νομικό πλαίσιο δυσχεραίνει την υλοποίηση κοινών τεχνολογικών πρωτοβουλιών και η Επιτροπή δεν απέδειξε επαρκώς ότι η χρηματοδότηση που παρέχεται από τη χρηματοδοτική διευκόλυνση καταμερισμού του κινδύνου οδηγεί σε επενδύσεις που υπερβαίνουν σε ύψος αυτές που οι δικαιούχοι θα πραγματοποιούσαν και χωρίς τους δημόσιους πόρους.
Το ΕΕΣ διατύπωσε τις ακόλουθες συστάσεις:
α) όσον αφορά τους κανόνες συμμετοχής, η Επιτροπή πρέπει να καταβάλει περαιτέρω προσπάθειες προκειμένου να διασφαλίσει ότι οι πρακτικές των δικαιούχων μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων 2020» και να μεριμνήσει για τη συνεπέστερη διαχείριση του 7ου ΠΠ·
β) προκειμένου να ενισχυθεί η διαχείριση των διαδικασιών, η Επιτροπή πρέπει να αναπτύξει εργαλεία ΤΠ που θα ενσωματώνουν όλες τις λειτουργικές δυνατότητες και να εξετάσει τις ανισορροπίες ως προς τον φόρτο εργασίας του προσωπικού·
γ) προκειμένου να μειωθούν οι προθεσμίες διεκπεραίωσης, η Επιτροπή πρέπει να λάβει μέριμνα για την αυτοματοποίηση και τη συνεπή εφαρμογή των διαδικασιών σε όλες τις υπηρεσίες της·
δ) η Επιτροπή πρέπει να διαρθρώσει περισσότερο τις ελεγκτικές της δραστηριότητες πριν και μετά την πληρωμή γύρω από τον παράγοντα του κινδύνου, κατά τρόπο ώστε να κατευθύνει καλύτερα την ελεγκτική της προσπάθεια· και
ε) το Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και η Επιτροπή πρέπει να εναρμονίσουν περισσότερο το νομικό πλαίσιο των κοινών τεχνολογικών πρωτοβουλιών με το υπάρχον προσωπικό τους. Προκειμένου να μεγιστοποιηθεί ο αντίκτυπος της χρηματοδοτικής διευκόλυνσης καταμερισμού του κινδύνου, η Επιτροπή πρέπει να επικεντρωθεί καλύτερα στους δικαιούχους εκείνους που έχουν περιορισμένη πρόσβαση σε χρηματοδότηση.

Πηγή: http://www.epixeiro.gr