Οι Ευρωπαίοι επιθυμούν υπεύθυνη έρευνα και καινοτομία

Σύμφωνα με νέα σφυγμομέτρηση του Ευρωβαρόμετρου, η οποία διεξήχθη στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πάνω από τα τρία τέταρτα (77%) των Ευρωπαίων θεωρούν ότι η επιστήμη και η τεχνολογία έχουν θετικό αντίκτυπο στην κοινωνία. Παράλληλα όμως, οι ερωτηθέντες εξέφρασαν ανησυχία για τους κινδύνους που ενέχουν οι νέες τεχνολογίες για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον. Στην Ελλάδα, ωστόσο, μόνο ο ένας στους τρεις Έλληνες, ποσοστό 32%, αισθάνεται ότι είναι πληροφορημένος για τις εξελίξεις στην επιστήμη και τεχνολογία. Το ποσοστό αυτό είναι κάτω από τον μέσο όρο των Ευρωπαίων (40%) που δηλώνουν ότι έχουν την κατάλληλη ενημέρωση για τις επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις.
Σύμφωνα με τους ερωτηθέντες, στο πλαίσιο της έρευνας και της καινοτομίας πρέπει να δίνεται η δέουσα προσοχή στις αρχές δεοντολογίας (76%), στην ισορροπία μεταξύ των φύλων (84%) και στον δημόσιο διάλογο (55%). Όπως έχουν δείξει και παλαιότερες σφυγμομετρήσεις του Ευρωβαρόμετρου, πάνω από τους μισούς Ευρωπαίους ενδιαφέρονται για τις επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις (53%), αλλά οι περισσότεροι δεν θεωρούν ότι είναι επαρκώς ενημερωμένοι (58%).

Την καλύτερη ενημέρωση έχουν οι Σκανδιναβοί (Δανία 65% και Σουηδία 61%), τη χειρότερη οι Βαλκάνιοι (Βουλγαρία και Ρουμανία από 25%), ενώ κάπως καλύτερη είναι η πληροφόρηση στην Κύπρο (37%). Λίγο περισσότεροι από τους μισούς Ευρωπαίους (το 53%) δηλώνουν ότι ενδιαφέρονται για την επιστήμη και τεχνολογία, ποσοστό που είναι αυξημένο κατά 8% έναντι του 2011. Αυτή η εξέλιξη δείχνει ότι οι πολίτες της Ευρώπης δείχνουν ολοένα μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τα επιστημονικά και τεχνολογικά τεκταινόμενα, τόσο επειδή σιγά-σιγά έχουν εξοικειωθεί περισσότερο με αυτά τα θέματα, όσο και επειδή αντιλαμβάνονται το μεγάλο ειδικό βάρος που έχει ο τομέας επιστήμης και τεχνολογίας για την ανάπτυξη μιας χώρας και την καθημερινότητα των ανθρώπων.

Όσον αφορά το επιστημονικό - τεχνολογικό ενδιαφέρον των πολιτών, το μεγαλύτερο καταγράφεται στη Σουηδία (77%) και το μικρότερο στην Τσεχία (34%). Γενικότερα, το Ευρωβαρόμετρο αποκαλύπτει ένα ακόμα "χάσμα" μεταξύ των κατοίκων της Β.Δ. Ευρώπης και εκείνων της Ν.Α. Ευρώπης, όσον αφορά τόσο τις γνώσεις τους, όσο και το ενδιαφέρον τους για τα συγκεκριμένα ζητήματα. Δεν είναι, άλλωστε, τυχαίο ότι οι περισσότερες καινοτομίες πηγάζουν από την ομάδα των βορείων χωρών.

Η έρευνα αποκαλύπτει ακόμα ότι όσο λιγότερο ενημερωμένοι είναι οι κάτοικοι μιας χώρας γι αυτά τα θέματα, τόσο περισσότερο αδιαφορούν για το αν θα υπάρχει ο σχετικός δημόσιος διάλογος και αν οι ίδιοι θα εμπλακούν στις αποφάσεις για τα επιστημονικά και τεχνολογικά ζητήματα, τα οποία έχουν ποικίλες επιπτώσεις (κοινωνικές, οικονομικές, υγείας κ.α.). Έτσι, σε χώρες όπως η Σλοβενία, η Ουγγαρία, η Σλοβακία, η Τσεχία κ.ά. η πλειονότητα των πολιτών δηλώνουν ότι δεν χρειάζεται να παρεμβαίνουν στις σχετικές αποφάσεις. Σε πανευρωπαϊκό πάντως επίπεδο, η πλειονότητα (το 55%) ζητούν να γίνεται δημόσιος διάλογος για τα επιστημονικά και τεχνολογικά θέματα.

Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι στο ερώτημα αν "εξαρτιόμαστε πλέον υπερβολικά από την επιστήμη και όχι αρκετά από την (θρησκευτική) πίστη", οι πιο παραδοσιακές Μεσογειακές χώρες εμφανίζουν μεγαλύτερα ποσοστά συμφωνίας από τις βόρειες. Σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, το 39% των πολιτών συμφωνούν, το 32% διαφωνούν και το 25% είναι ουδέτεροι (όσο χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο έχει ένας Ευρωπαίος, τόσο πιθανότερο είναι να συμφωνεί ότι η πίστη έχει υποσκελιστεί από την επιστήμη).

Στο ίδιο περίπου μήκος κύματος, σχεδόν δύο στους τρεις Ευρωπαίους (ποσοστό 62%) εμφανίζονται ανήσυχοι ότι "η επιστήμη αλλάζει τη ζωή μας υπερβολικά γρήγορα". Από την άλλη όμως, η μεγάλη πλειονότητα (77%) θεωρούν ότι η επιστήμη και τεχνολογία έχει θετική επίδραση στην κοινωνία, κάνοντας τη ζωή μας ευκολότερη, πιο άνετη, πιο υγιή και με περισσότερες ευκαιρίες για τις μελλοντικές γενιές.

Οι περισσότεροι Ευρωπαίοι συμφωνούν ότι το ενδιαφέρον στην επιστήμη και τεχνολογία βελτιώνει τις προοπτικές των νέων να βρουν δουλειά (59%), την κουλτούρα τους (72%) και την ικανότητά τους να δρουν ως ενημερωμένοι και υπεύθυνοι πολίτες (68%). Παρ' όλα αυτά, δύο στους τρεις Ευρωπαίους (65%) θεωρούν ότι η κυβέρνησή τους κάνει πολύ λίγα για να ενεργοποιήσει το ενδιαφέρον των νέων για την επιστήμη. Στην Ελλάδα το αντίστοιχο ποσοστό είναι 78% και είναι το δεύτερο υψηλότερο στην Ε.Ε. μετά την Ισπανία (83%).

Οι περισσότεροι Ευρωπαίοι αντλούν πληροφόρηση για τις εξελίξεις σ΄αυτούς τους κλάδους από την τηλεόραση (65%), και κατά σειράν από τις εφημερίδες (33%), το διαδίκτυο (32%) και τα περιοδικά (26%). Το 47% των ερωτηθέντων είχαν κάποια στιγμή παρακολουθήσει μαθήματα επιστημών ή τεχνολογίας στο σχολείο, το πανεπιστήμιο, ή αλλού. Παράλληλα, οι Ευρωπαίοι έχουν θετική άποψη για το πώς επιδρούν στους νέους οι σπουδές σε επιστημονικούς κλάδους, ενώ οι περισσότεροι από τους ερωτηθέντες (65%) πιστεύουν ότι οι κυβερνήσεις τους δεν κάνουν αρκετά ώστε να τονώσουν το ενδιαφέρον των νέων για τις θετικές επιστήμες.

Σε δηλώσεις της η επίτροπος Maire Geoghegan-Quinn, αρμόδια για την έρευνα, την καινοτομία και την επιστήμη, επισημαίνει: "Τα αποτελέσματα της σφυγμομέτρησης δείχνουν ότι οι Ευρωπαίοι στηρίζουν τον ρόλο της επιστήμης και της τεχνολογίας στην κοινωνία, αλλά παράλληλα προσδοκούν από τους επιστήμονες και τους πολιτικούς ότι θα μεριμνούν ώστε να λαμβάνονται υπόψη οι αξίες και οι προβληματισμοί των πολιτών. Το νέο πρόγραμμα της ΕΕ για την έρευνα και την καινοτομία, Ορίζοντας 2020, εστιάζει στην επίτευξη αυτής της ισορροπίας. Τώρα πρέπει να εντείνουμε τις προσπάθειές μας ώστε να αναπτύξουμε διάλογο με την κοινωνία σχετικά με τις επιστήμες, και να κάνουμε περισσότερους νέους να ενδιαφερθούν για μια σταδιοδρομία στις θετικές επιστήμες και την καινοτομία."

Η έρευνα του Ευρωβαρόμετρου χρηματοδοτήθηκε από το 7ο Πρόγραμμα πλαίσιο για την Έρευνα της Ε.Ε., καθώς κεντρικός στόχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι όλο και περισσότεροι Ευρωπαίοι να εμπλακούν προσωπικά στην επιστήμη, έρευνα και καινοτομία, σε μια όλο και πιο παραγωγική, αλλά επίσης κοινωνικά υπεύθυνη κατεύθυνση.

Σημειώνεται ότι στο πλαίσιο του προγράμματος Ορίζοντας 2020 θα προβλεφθεί ειδικός προϋπολογισμός για τη δράση "Επιστήμη με και για την κοινωνία", με στόχο την ενσωμάτωση των επιστημονικών και τεχνολογικών πρωτοβουλιών στην ευρωπαϊκή κοινωνία. Παράλληλα, θα επιδιωχθεί να αυξηθεί η ελκυστικότητα της επαγγελματικής σταδιοδρομίας στις επιστήμες και την τεχνολογία, ιδίως για τους νέους, και να αντιμετωπιστεί η σημερινή ανισορροπία όσον αφορά τη συμμετοχή των δύο φύλων.

Ένα παράδειγμα των δράσεων που ήδη υλοποιούνται και απευθύνονται άμεσα στους πολίτες είναι η δράση VOICES (απόψεις, γνώμες και ιδέες των Ευρωπαίων πολιτών για την επιστήμη http://www.voicesforinnovation.eu/). Πρόκειται για μια πανευρωπαϊκή δημόσια διαβούλευση, διάρκειας ενός έτους, που διερευνά την έννοια των αποβλήτων ως πόρου. Τα αποτελέσματά της χρησιμοποιούνται για τη διαμόρφωση των ερευνητικών προτεραιοτήτων του «Ορίζοντας 2020» σε θέματα διαχείρισης των αστικών αποβλήτων.

Πηγή:
www.ekt.gr