Ένωση ασφάλειας και άμυνας: έναρξη διαλόγου από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Μετά τη Λευκή Βίβλο της Επιτροπής για το μέλλον της Ευρώπης, το σημερινό έγγραφο προβληματισμού περιγράφει διάφορα σενάρια σχετικά με τον τρόπο διαχείρισης των αυξανόμενων απειλών που αντιμετωπίζει η Ευρώπη στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας και τον τρόπο ενίσχυσης των ικανοτήτων της στον τομέα της άμυνας έως το 2025. Η συζήτηση θα συμβάλει σε σημαντικό βαθμό στη λήψη απόφασης σχετικά με το πώς μπορεί η ένωση να ενισχύσει την προστασία και την ασφάλεια των Ευρωπαίων πολιτών, η οποία είναι στο επίκεντρο των προτεραιοτήτων της Επιτροπής Γιούνκερ. Το έγγραφο προβληματισμού έχει συμπληρωθεί με συγκεκριμένες προτάσεις που παρουσιάζονται σήμερα στο πλαίσιο της θέσπισης ενός Ευρωπαϊκού Ταμείου Άμυνας το οποίο θα στηρίξει την αποδοτικότερη χρηματοδότηση της ανάπτυξης κοινών αμυντικών ικανοτήτων από τα κράτη μέλη.

Οι ηγέτες της ΕΕ θα συναντηθούν στην Πράγα στις 9 Ιουνίου για να συζητήσουν τον τρόπο αξιοποίησης των δυνατοτήτων που παρέχουν οι Συνθήκες για την ενίσχυση της συνεργασίας στον τομέα της άμυνας. Η Επιτροπή θα συμβάλει στη συζήτηση αυτή και στην ευρύτερη πανευρωπαϊκή συζήτηση για την άμυνα, σκιαγραφώντας τρία πιθανά σενάρια για το μέλλον της ευρωπαϊκής άμυνας.

• Σύμφωνα με ένα σενάριο «συνεργασίας στους τομείς της ασφάλειας και της άμυνας», τα κράτη μέλη θα αποφασίζουν σχετικά με την ανάγκη συνεργασίας στους τομείς της ασφάλειας και της άμυνας σε εθελοντική και κατά περίπτωση βάση, ενώ η ΕΕ θα εξακολουθήσει να συμπληρώνει τις εθνικές προσπάθειες. Η συνεργασία στον τομέα της άμυνας θα ενισχυθεί, αλλά η συμμετοχή της ΕΕ στις πιο απαιτητικές επιχειρήσεις θα παραμείνει περιορισμένη. Το νέο Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας θα συμβάλει στην ανάπτυξη ορισμένων νέων κοινών ικανοτήτων, αλλά τα κράτη μέλη θα εξακολουθήσουν να έχουν υπό τον έλεγχό τους το μεγαλύτερο μέρος των προσπαθειών ανάπτυξης αμυντικών ικανοτήτων και τη σύναψη συμβάσεων σε ατομικό επίπεδο. Η συνεργασία ΕΕ‒ΝΑΤΟ θα διατηρήσει τη σημερινή μορφή και δομή της.

• Σύμφωνα με ένα πιο φιλόδοξο σενάριο «επιμερισμένης ασφάλειας και άμυνας», τα κράτη μέλη θα συγκεντρώσουν ορισμένους οικονομικούς και επιχειρησιακούς πόρους, έτσι ώστε να ενισχύσουν την αλληλεγγύη στον τομέα της άμυνας. Επίσης, η ΕΕ θα δραστηριοποιηθεί πιο ενεργά για την προστασία της Ευρώπης εντός και εκτός των συνόρων της. Μπορεί να αναλάβει σημαντικότερο ρόλο σε τομείς όπως η ασφάλεια του κυβερνοχώρου, η προστασία των συνόρων ή η καταπολέμηση της τρομοκρατίας, και να ενισχύσει τη διάσταση της άμυνας και της ασφάλειας εσωτερικών πολιτικών της ΕΕ όπως η ενέργεια, η υγεία, τα τελωνεία ή το διάστημα. Αυτό θα πρέπει να συνδυαστεί με πολιτική βούληση για δράση, καθώς και με τη λήψη αποφάσεων κατάλληλων για ένα ταχέως μεταβαλλόμενο περιβάλλον. Η ΕΕ και το ΝΑΤΟ μπορούν επίσης να ενισχύσουν την αμοιβαία συνεργασία και τον συντονισμό σε ευρύ φάσμα θεμάτων.

• Το πιο φιλόδοξο σενάριο «κοινής άμυνας και ασφάλειας» προβλέπει σταδιακή διαμόρφωση μιας κοινής ενωσιακής αμυντικής πολιτικής που θα οδηγήσει σε κοινή άμυνα βάσει του άρθρου 42 της Συνθήκης ΕΕ. Η ισχύουσα διάταξη επιτρέπει σε μια ομάδα κρατών μελών να οδηγήσουν την ευρωπαϊκή άμυνα στο επόμενο επίπεδο. Σύμφωνα με το σενάριο αυτό, η προστασία της Ευρώπης θα καταστεί κοινή και αλληλοενισχυόμενη ευθύνη της ΕΕ και του ΝΑΤΟ. Η ΕΕ θα είναι σε θέση να αναλαμβάνει προηγμένες επιχειρήσεις ασφάλειας και άμυνας, που θα βασίζονται σε υψηλότερο επίπεδο ολοκλήρωσης των αμυντικών δυνάμεων των κρατών μελών. Η ΕΕ θα στηρίξει τα κοινά αμυντικά προγράμματα του Ευρωπαϊκού Ταμείου Άμυνας και θα δημιουργήσει ειδικό οργανισμό έρευνας στον τομέα της άμυνας. Αυτό μπορεί επίσης να ενισχύσει τη δημιουργία μιας πραγματικής ευρωπαϊκής αγοράς στον τομέα της άμυνας, ικανής να προστατεύει τις βασικές στρατηγικές δραστηριότητές της από εξωτερικούς παράγοντες.

Τα ανωτέρω σενάρια δεν αλληλοαποκλείονται αλλά δείχνουν τρία διαφορετικά επίπεδα φιλοδοξίας όσον αφορά την αλληλεγγύη. Η ενίσχυση της ευρωπαϊκής ασφάλειας είναι απολύτως απαραίτητη. Τα κράτη μέλη θα διαδραματίσουν πρωταρχικό ρόλο, καθορίζοντας το επίπεδο των φιλοδοξιών με την υποστήριξη των θεσμικών οργάνων της ΕΕ. Ατενίζοντας το μέλλον, θα πρέπει τώρα να αποφασίσουν την πορεία που θέλουν να ακολουθήσουν και την ταχύτητα με την οποία επιθυμούν να προχωρήσουν στην προστασία των πολιτών της Ευρώπης.

Αναλυτικότερα: Ένωση ασφάλειας και άμυνας: έναρξη διαλόγου από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή