Αναφορές: Ένα από τα θεμελιώδη δικαιώματα των Ευρωπαίων πολιτών

Μετά την έναρξη ισχύος της Συνθήκης του Μάαστριχτ, όλοι οι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν το δικαίωμα να απευθύνουν αναφορά στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με τη μορφή καταγγελίας ή αιτήματος, για θέματα που εμπίπτουν στο πεδίο αρμοδιότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι αναφορές εξετάζονται από την Επιτροπή Αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η οποία αποφαίνεται σχετικά με το παραδεκτό τους και αναλαμβάνει την εξέτασή τους σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Νομική Βάση

Άρθρο 227 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ).

Στόχοι

Το δικαίωμα αναφοράς θεσπίστηκε για να παράσχει στους ευρωπαίους πολίτες και τους κατοίκους της Ευρωπαϊκής Ένωσης έναν απλό τρόπο επικοινωνίας με τα θεσμικά όργανα της ΕΕ σε σχέση με αιτήματα ή καταγγελίες.

Επιτεύγματα

Α. Αρχές (άρθρο 227 ΣΛΕΕ)

1.Ποιος έχει δικαίωμα αναφοράς

Οι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο που κατοικεί ή έχει την καταστατική του έδρα σε κράτος μέλος, δικαιούνται να υποβάλλουν, ατομικά ή ομαδικά, αναφορά στο Κοινοβούλιο.

2.Πεδίο εφαρμογής

Προκειμένου να είναι παραδεκτές, οι αναφορές πρέπει να έχουν ως αντικείμενο θέματα που εμπίπτουν στις αρμοδιότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και να αφορούν άμεσα τους αναφέροντες. Αυτή η τελευταία προϋπόθεση έχει ευρύτατα περιθώρια ερμηνείας.

Β. Διαδικασία εξέτασης

Η διαδικασία εξέτασης καθορίζεται από τα άρθρα 201 έως 203 του Κανονισμού του Κοινοβουλίου, που παρέχουν σχετική αρμοδιότητα σε κοινοβουλευτική επιτροπή, σήμερα την «Επιτροπή Αναφορών».

1.Παραδεκτό ως προς τον τύπο

Οι αναφορές πρέπει να περιέχουν το όνομα, την ιθαγένεια και την κατοικία καθενός από τους αναφέροντες. Πρέπει να συντάσσονται σε μία από της επίσημες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

2.Παραδεκτό ως προς την ουσία

Οι αναφορές που πληρούν τις προϋποθέσεις αυτές παραπέμπονται στην Επιτροπή Αναφορών, η οποία πρώτα αποφασίζει αν είναι παραδεκτές. Για το σκοπό αυτό, εξετάζει αν το θέμα εμπίπτει στους τομείς δραστηριότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όταν αυτό δεν συμβαίνει, η αναφορά κηρύσσεται μη παραδεκτή. Η απόφαση για το μη παραδεκτό, αιτιολογημένη, κοινοποιείται στον αναφέροντα, συχνά μαζί με την υπόδειξη να απευθυνθεί σε κάποια άλλη εθνική ή διεθνή αρχή. Η ανάλυση των στατιστικών στοιχείων δείχνει ότι για την πλειονότητα των αναφορών που χαρακτηρίζονται μη παραδεκτές αιτία είναι η συνεχιζόμενη σύγχυση μεταξύ ευρωπαϊκών και εθνικών αρμοδιοτήτων, καθώς και μεταξύ των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων και του Συμβουλίου της Ευρώπης ή του Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

3.Εξέταση

Στη συνέχεια, η Επιτροπή Αναφορών ζητεί γενικά από την Επιτροπή να της παράσχει σχετικές πληροφορίες ή να γνωμοδοτήσει για τα θέματα που εγείρει ο αναφέρων. Μερικές φορές απευθύνεται σε άλλες κοινοβουλευτικές επιτροπές, ιδίως όταν πρόκειται για αναφορές που αποσκοπούν στην τροποποίηση ισχύοντος κανόνα δικαίου. Η Επιτροπή Αναφορών μπορεί επίσης να οργανώνει ακροάσεις ή να αποστέλλει μέλη της σε διερευνητικές αποστολές (οργανώθηκαν τέσσερις διερευνητικές αποστολές - στο Fos-sur-mer (Γαλλία), την Κύπρο, τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία - το 2008). Μετά τη συγκέντρωση επαρκών πληροφοριών, η αναφορά εγγράφεται στην ημερήσια διάταξη συνεδρίασης της Επιτροπής Αναφορών, στην οποία καλείται να συμμετάσχει και η Επιτροπή. Κατά τη συνεδρίαση, η τελευταία εκθέτει την άποψή της προφορικά και σχολιάζει τη γραπτή της απάντηση στα θέματα που εγείρει η αναφορά. Τα μέλη της Επιτροπής Αναφορών έχουν τότε την ευκαιρία να θέσουν ερωτήσεις στον εκπρόσωπο της Επιτροπής.

4.Περαιτέρω δράση

Ποικίλλει ανάλογα με τη φύση της υπόθεσης:

Αν η αναφορά αποτελεί ειδική περίπτωση που απαιτεί ατομική εξέταση, η Επιτροπή μπορεί να έλθει σε επαφή με τις αρμόδιες αρχές ή παρεμβαίνει μέσω της μόνιμης αντιπροσωπείας του ενδιαφερόμενου κράτους μέλους και το διάβημα αυτό μπορεί να οδηγήσει σε επίλυση του θέματος. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η Επιτροπή Αναφορών ζητεί από τον Πρόεδρο του ΕΚ να έλθει σε επαφή με τις εθνικές αρχές.

Αν η αναφορά έχει σχέση με θέμα γενικής σημασίας, για παράδειγμα αν η Επιτροπή διαπιστώσει παραβίαση της κοινοτικής νομοθεσίας, μπορεί να κινήσει διαδικασία επί παραβάσει, που ενδέχεται να οδηγήσει σε απόφαση του Δικαστηρίου την οποία θα μπορέσει να επικαλεσθεί ο αναφέρων.

Η αναφορά μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την ανάληψη πολιτικής δράσης εκ μέρους του Κοινοβουλίου ή της Επιτροπής.

Σε κάθε περίπτωση, ο αναφέρων λαμβάνει απάντηση που παρουσιάζει το αποτέλεσμα της αναληφθείσας δράσης.

Γ. Ορισμένα παραδείγματα

1.Η υπόθεση της εταιρείας «Equitable Life», Ηνωμένο Βασίλειο

Υποβλήθηκαν δύο αναφορές στις οποίες πελάτες της ασφαλιστικής εταιρείας Equitable Life Assurance Society περιέγραφαν τις ζημίες που υπέστησαν εξαιτίας των οικονομικών προβλημάτων της εταιρείας. Οι αναφέροντες ισχυρίζονταν ότι οι αρχές του Ηνωμένου Βασιλείου δεν είχαν εφαρμόσει με ικανοποιητικό τρόπο την ευρωπαϊκή νομοθεσία σχετικά με τις ασφαλιστικές εταιρείες. Ως αποτέλεσμα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συγκρότησε εξεταστική επιτροπή.

2.Η σιδηροδρομική σήραγγα Λυόν-Τορίνο

Οι κάτοικοι της Val di Susa, με την υποστήριξη των τοπικών αρχών, υπέβαλαν αναφορά όπου εξέφραζαν την ανησυχία τους για τις επιπτώσεις που θα μπορούσε να έχει στο περιβάλλον και στην υγεία η κατασκευή της σιδηροδρομικής γραμμής υψηλής ταχύτητας Λυόν-Τορίνο. Αντιπροσωπεία της Επιτροπής Αναφορών πραγματοποίησε επιτόπια επίσκεψη και εν συνεχεία οι βουλευτές ζήτησαν την εκπόνηση λεπτομερέστερων ανεξάρτητων εκτιμήσεων περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Αυτές οι εκτιμήσεις εξετάστηκαν στη συνέχεια σε κοινή συνεδρίαση της Επιτροπής Αναφορών και της Επιτροπής Μεταφορών και Τουρισμού, παρουσία του κ. Barrot, μέλους της Επιτροπής, και των αναφερόντων. Τα συμπεράσματα και οι εκτιμήσεις διαβιβάστηκαν στη συνέχεια στην ιταλική κυβέρνηση. Ο φάκελος παραμένει ανοικτός και οι εργασίες συνεχίζονται στην Επιτροπή Αναφορών, σε συνεργασία με την Επιτροπή Μεταφορών και την Επιτροπή Περιβάλλοντος.

3.Παραβίαση του νόμου περί αστικής ανάπτυξης της Βαλένθια, Ισπανία

Περισσότερα από 15 000 άτομα υπέγραψαν αναφορές κατά του νόμου περί αστικής ανάπτυξης που ψήφισε η αυτόνομη περιφέρεια της Βαλένθια (του επονομαζόμενου νόμου LRAU), ο οποίος, κατά την άποψή τους, παραβίαζε τα ιδιοκτησιακά τους δικαιώματα. Η Επιτροπή Αναφορών πραγματοποίησε δύο διερευνητικές αποστολές. Η δράση της Επιτροπής Αναφορών ώθησε τις αρχές της αυτόνομης περιφέρειας της Βαλένθια να τροποποιήσουν τη νομοθεσία και από το ίδιο το Κοινοβούλιο ζητήθηκε να προτείνει σχετικές συστάσεις. Οι συστάσεις αποτέλεσαν το αντικείμενο ψηφίσματος το Δεκέμβριο του 2005. Το 2006, το ΕΚ έλαβε αναφορά με την καταγγελία ότι οι αρχές του Αλικάντε, αγνοώντας την επικείμενη κατάργηση του LRAU, ενέκριναν πολεοδομικά σχέδια που δεν είναι σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές ρυθμίσεις για το περιβάλλον και τις δημόσιες συμβάσεις. Η Επιτροπή Αναφορών οργάνωσε στη συνέχεια διερευνητική αποστολή επί τόπου, τα αποτελέσματα τις οποίας αποτέλεσαν αντικείμενο ψηφίσματος του ΕΚ τον Ιούνιο του 2007. Οι συστάσεις αυτές έμειναν αρκετούς μήνες χωρίς απάντηση από τις ενδιαφερόμενες τοπικές αρχές. Η Επιτροπή αποφάσισε τελικά να προσφύγει κατά των ισπανικών αρχών ενώπιον του Δικαστηρίου για μη εφαρμογή τις οδηγίας σχετικά με τις δημόσιες συμβάσεις. Κατόπιν αιτήματος τις Επιτροπής Αναφορών, η Επιτροπή ζήτησε επίσης τη διενέργεια έρευνας για περισσότερα από 250 σχέδια αστικής ανάπτυξης αντίθετα με την οδηγία-πλαίσιο για τα ύδατα. Τέλος, βάσει της έκθεσης της κ. Auken (Verts/ALE, DK), το Κοινοβούλιο ενέκρινε το Μάρτιο του 2009 ψήφισμα σχετικά με τον αντίκτυπο της εκτεταμένης αστικοποίησης στην Ισπανία στα ατομικά δικαιώματα των ευρωπαίων πολιτών, το περιβάλλον και την εφαρμογή του κοινοτικού δικαίου, στο οποίο καλεί την ισπανική κυβέρνηση και τις περιφερειακές αρχές να αναθεωρήσουν εις βάθος τη νομοθεσία τους σχετικά με τα δικαιώματα των ιδιωτών ιδιοκτητών ώστε να συμμορφωθεί με τις κοινοτικούς κανόνες. Μετά από τις διάφορες αυτές δράσεις και διαδικασίες, οι αρχές του Αλικάντε εγκατέλειψαν τελικά τα προβλεπόμενα πολεοδομικά σχέδια γύρω από το χωριό Parcent.

4.Σχέδιο κατασκευής του αυτοκινητοδρόμου M30 στη Μαδρίτη, Ισπανία

Τον Ιούνιο του 2006 πραγματοποιήθηκε διερευνητική επίσκεψη στη Μαδρίτη μετά από αρκετές αναφορές σχετικά με την προγραμματιζόμενη επέκταση του αυτοκινητοδρόμου Μ30 στη Μαδρίτη. Η βασική καταγγελία των αναφερόντων ήταν η έλλειψη μελετών για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, οι οποίες θα έπρεπε να είχαν διενεργηθεί για ένα έργο τέτοιου είδους και μεγέθους, δεδομένης της θέσης του. Αυτές οι μελέτες απαιτούνται βάσει της οδηγίας 97/11/ΕΚ του Συμβουλίου της 3ης Μαρτίου 1997 περί τροποποιήσεως της οδηγίας 85/337/ΕΟΚ για την εκτίμηση των επιπτώσεων ορισμένων δημοσίων και ιδιωτικών έργων στο περιβάλλον. Η έρευνα που διενεργήθηκε από της υπηρεσίες της Επιτροπής αποκάλυψε τη μη τήρηση, κατά την εφαρμογή του εν λόγω σχεδίου, της κοινοτικής νομοθεσίας σχετικά με την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων.

5.Η αναφορά «European City Guide»: ψήφισμα σχετικά με τις παραπλανητικές πρακτικές των εταιρειών έκδοσης καταλόγων επιχειρήσεων

Σε ψήφισμα που εγκρίθηκε το Δεκέμβριο του 2008 βάσει της έκθεσης του κ. Busutil (PPE-DE, MT) το ΕΚ διερευνά την ψυχολογική και οικονομική ζημία που υπέστησαν οι μικρές αναφέρουσες επιχειρήσεις (400 αναφορές). Θεωρεί ιδίως ότι τα κοινοτικά θεσμικά όργανα θα πρέπει να προβλέψουν την παροχή στα θύματα των κατάλληλων μέσων προσφυγής, ώστε να μπορούν έτσι να αμφισβητούν, να ακυρώνουν ή να καταγγέλλουν επιτυχώς τις συμβάσεις που συνάπτονται βάσει παραπλανητικής διαφήμισης και να επιτυγχάνουν την επιστροφή των χρημάτων που έχουν πληρώσει. Καλεί τα θύματα να γνωστοποιούν τα κρούσματα εμπορικής απάτης στις εθνικές αρχές και ζητεί από τα κράτη μέλη να παρέχουν στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις τα αναγκαία εργαλεία για να υποβάλλουν καταγγελίες στις κυβερνητικές και μη κυβερνητικές αρχές.

Σχετικός Σύνδεσμος:
www.europarl.europa.eu

Έντυπο για την ηλεκτρονική υποβολή αναφοράς:
www.secure.europarl.europa.eu